Skip to content

Fullveldi.is

VEFSETUR UM UTANRÍKIS- OG VARNARMÁL

Menu
  • Forsíða
  • Greinar
    • EES-samningurinn
      • Bókun 35
    • Evrópumál
    • Fríverzlun
    • Schengen
    • Stjórnarskrármál
    • Varnarmál
  • Skýrslur
  • Hlaðvarp
  • Fullveldi.is
  • English
Menu

Hagsmunir Íslands miklu betur tryggðir

Posted on August 17, 2021 by Fullveldi

Full ástæða er til þess að fagna víðtækum fríverzlunarsamningi Íslands, Noregs og Liechtenstein við Bretland sem undirritaður var fyrr í sumar. Með samningnum hafa viðskiptahagsmunir Íslands gagnvart einum mikilvægasta útflutningsmarkaði landsins verið tryggðir í það minnsta með ekki síðri hætti en raunin var áður í gegnum EES-samninginn án þess hins vegar að samþykkt hafi verið í staðinn verulegt og vaxandi framsal valds yfir íslenzkum málum til viðsemjandans líkt og í tilfelli síðarnefnda samningsins.

Fram kom í fréttatilkynningu ríkisstjórnar Bretlands í tilefni af undirrituninni að um væri að ræða framsæknasta viðskiptasamning sem ríkin þrjú hefðu gert. Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra sagði að sama skapi í Morgunblaðinu 8. júlí að samningurinn væri afar umfangsmikill í samanburði við aðra viðskiptasamninga Íslands en hann tekur ekki aðeins til gagnkvæmra vöru- og þjónustuviðskipta á milli landanna heldur einnig til opinberra innkaupa, hugverkaréttinda, heilbrigðisreglna fyrir matvæli, tæknilegra reglna vegna ríkisstyrkja, samkeppnismála, starfsumhverfis lítilla og meðalstórra fyrirtækja og margs annars.

Viðskiptatengslin við Bretland efld

„Ég er afar ánægður með niðurstöðuna og sannfærður um að okkar sterku viðskiptatengsl muni eflast enn frekar með þessum samningi,“ sagði Guðlaugur Þór eftir undirritun fríverzlunarsamningsins en miðað við viðbrögðin við honum er ljóst að breið samstaða er um það að hann tryggi viðskiptahagsmuni Íslands að minnsta kosti jafnvel og EES-samningurinn áður sem fyrr segir þó vonir hafi verið uppi um að hann gæti skilað enn betri kjörum. Endurskoðunarákvæði er hins vegar að finna í samningnum og því opið á það síðar.

Til að mynda fagnaði Félag atvinnurekenda því að tekizt hefði „að varðveita til frambúðar þau viðskiptakjör sem giltu í viðskiptum Bretlands og Íslands þegar fyrrnefnda ríkið var enn aðili að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið“ og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, sagði í grein á Vísir.is í byrjun júní að tekizt hefði „að tryggja nákvæmlega sama ástand“ og fyrir hendi hafi verið áður en Bretar yfirgáfu bæði Evrópusambandið og EES-samninginn. Staðan er þó vitanlega alls ekki nákvæmlega sú sama. Einkum þar sem ekki felst vaxandi framsal valds yfir íslenzkum málum í fríverzlunarsamningnum.

Höfnuðu EES-samningnum ítrekað

Með útgöngu Bretlands úr Evrópusambandinu sögðu Bretar einnig skilið við EES-samninginn. Brezk stjórnvöld kusu þess í stað að semja um víðtækan fríverzlunarsamning við sambandið, líkt og ríki heimsins hafa almennt verið að gera og þá ekki sízt stærstu viðskiptaveldin, eftir að hafa áður ítrekað hafnað áframhaldandi aðild að EES-samningnum eftir útgönguna og samningum á hliðstæðum nótum. Ástæðan var einkum það framsal valds og tæknilegar viðskiptahindranir, og annað íþyngjandi regluverk, sem fylgir samningnum.

Það er ástæða fyrir því að ríki heimsins hafa ekki staðið í biðröð eftir því að gera samninga við Evrópusambandið í anda EES-samningsins og kjósa þess í stað víðtæka fríverzlunarsamninga. Það er að sama skapi ástæða fyrir því að ekki einungis brezk stjórnvöld heldur einnig svissnesk hafa hafnað aðild að EES-samningnum sem og samningum á hliðstæðum nótum. Það er einfaldlega langur vegur frá því að EES-samningurinn sé bezti kosturinn í stöðunni. Sérstaklega í ljósi þess sem krafizt er á móti í vaxandi mæli enda getur það hvorki talizt eðlilegt né ásættanlegt að vald yfir íslenzkum málum sé gert að hverri annarri verzlunarvöru.

Snýst um hagsmuni lands og þjóðar

Markmiðið, þegar kemur að viðskiptasamningum við önnur ríki, hlýtur ávallt að vera hagsmunir Íslands. Einstakir samningar geta aldrei verið markmið í sjálfu sér. Fyrir vikið þarf sífellt að vera í skoðun hvernig hagsmunir lands og þjóðar verða bezt tryggðir. Allt er breytingum háð. Hagsmunir Íslands taka breytingum, aðstæður á alþjóðavettvangi hafa tekið breytingum og EES-samningurinn hefur breytzt einkum með tilliti til þess með hvaða hætti staðið hefur verið að framkvæmd hans og vegna vaxandi framsals valds í gegnum hann.

Með fríverzlunarsamningnum við Bretland hafa viðskiptahagsmunir Íslands verið tryggðir án þess að nokkuð hafi farið á hliðina í þeim efnum og án þess að verulegt og vaxandi vald hafi í staðinn verið framselt til viðsemjandans. Markmiðið hlýtur að vera að semja á hliðstæðan hátt við Evrópusambandið. EES-samningurinn er í raun einfaldlega barn síns tíma. Þannig voru víðtækir fríverzlunarsamningar til að mynda ekki komnir til sögunnar þegar samið var um hann fyrir rúmum aldarfjórðugi. Mjög margt hefur vitanlega breytzt síðan og tímabært að skipta honum út fyrir nútímalegri nálgun í milliríkjaviðskiptum landsins.

Hjörtur J. Guðmundsson
sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur

(Greinin birtist áður í Morgunblaðinu 17. ágúst 2021)

(Ljósmynd: Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra, Dominique Hasler, utanríkisráðherra Liechtenstein, og Ranil Jayawardena, ráðherra alþjóðaviðskipta í brezku ríkisstjórninni. Eigandi: UK Department for International Trade)


Tengt efni:
Þegar Costco rakst á EES-samninginn
Hægt að draga verulega úr regluverki
Hraðbátarnir og olíuskipið
Sviss hafnar samningi í anda EES

HELZTU GREINAR


Mýtan um sætið við borðið

Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið tæki vægi landsins fyrst og fremst mið af íbúafjölda þess. Til að mynda þegar teknar væru ákvarðanir varðandi sjávarútvegs- og orkumál sem skipta okkur Íslendinga miklu máli. Ekki sízt í ráðherraráði sambandsins sem gjarnan er skilgreint sem valdamesta stofnun þess. Vægi Íslands þar yrði þannig í langflestum tilfellum aðeins um 0,08% eða á við 5% hlut í alþingismanni.



Verður það sama gert aftur?

Formaður Sjálfstæðisflokksins, Bjarni Benediktsson, sagði í kappræðum formanna stjórnmálafokkanna á Stöð 2 á dögunum, aðspurður af Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni, formanni Miðflokksins, hvort til þess gæti komið að hann gæfi eitthvað eftir varðandi inngöngu í Evrópusambandið kæmi til ríkisstjórnarsamstarfs flokks hans við Viðreisn og Samfylkinguna eftir þingkosningarnar, að hann gæti ekki og myndi ekki taka þátt í ríkisstjórn sem berðist fyrir því að Ísland gengi í sambandið. Hann sæi engin rök fyrir inngöngu í það.



Vilja miklu stærra bákn

Mjög sérstakt er að sjá forystumenn Viðreisnar og aðra frambjóðendur flokksins gagnrýna umfang íslenzku stjórnsýslunnar og segjast vilja minnka báknið á sama tíma og helzta stefnumál flokksins, sem öll önnur stefnumál hans taka í raun mið af, er að Ísland gangi í Evrópusambandið sem telur stjórnsýsluna hér á landi þvert á móti allt of litla til þess að standa undir þeim skuldbindingum sem fylgja inngöngu í sambandið.



Fámennt ríki á jaðrinum

Versta staða sem ríki getur verið í innan Evrópusambandsins, þegar kemur að möguleikum á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur innan þess, er að vera fámennt ríki á jaðri sambandsins. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði landið bæði það fámennasta innan sambandsins og á yzta jaðri þess.



Hegðaði sér eins og einræðisherra

„Ég vissi að ég gæti aldrei unnið þjóðaratkvæði hér í Þýzkalandi. Við hefðum tapað sérhverri atkvæðagreiðslu um evruna. Það er alveg ljóst,“ sagði Helmut Kohl, fyrrverandi kanzlari Þýzkalands, í samtali við þýzka blaðamanninn Jens Peter Paul árið 2002. Viðtalið er að finna í doktorsritgerð Pauls sem gerð var opinber um áratug síðar en Kohl gegndi kanzlaraembættinu þegar grunnur var lagður að Evrópusambandinu eins og við þekkjum það í dag og evrusvæðinu með Maastricht-sáttmálanum á tíunda áratug síðustu aldar.



Mjög skiljanleg umræða um EES

Vaxandi umræða um það hvort rétt sé fyrir okkur Íslendinga að vera áfram aðilar að EES-samningnum er afar skiljanleg þó Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, telji hana óskiljanlega samanber pistill hennar í Morgunblaðinu á dögunum þar sem hún hélt því enn fremur meðal annars fram að án samningsins færum við aftur í torfkofana. Eða eins og hún kaus að orða það: „Eins og það sé einhver glóra í því fyrir þjóð sem á allt sitt undir viðskiptum við önnur lönd að forða sér aftur inn í torfkofana.“



Varði ekki viðsnúninginn

Fróðlegur fundur var haldinn í húsakynnum okkar sjálfstæðismanna í Kópavogi á laugardaginn þar sem Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, utanríkisráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, flutti erindi og sat síðan fyrir svörum. Meðal þeirra mála sem voru helzt til umræðu var frumvarp Þórdísar um bókun 35 við EES-samninginn sem mun þýða, nái það fram að ganga, að fest verði í lög að regluverk frá Evrópusambandinu sem innleitt hefur verið í gegnum samninginn gangi framar innlendri lagasetningu.



Við erum á allt öðrum stað

Verðbólga á evrusvæðinu náði hámarki í október 2022 miðað við samræmda vísitölu neyzluverðs á Evrópska efnahagssvæðinu og mældist þá 10,6%. Á sama tíma var verðbólga á Íslandi á sama mælikvarða 6,4%. Eftir það fór verðbólga á evrusvæðinu minnkandi en byrjaði ekki að minnka hér á landi fyrr en í febrúar 2023. Ástæðan er sú að verðbólgan hér hefur verið nokkrum mánuðum á eftir stöðu mála innan svæðisins. Verðbólgan fór með öðrum orðum fyrr upp á evrusvæðinu en hér á landi og fyrir vikið er hún seinni niður hér.



Treystandi fyrir stjórn landsins?

Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins.

  • Með vægi í samræmi við það
  • Tölum endilega um staðreyndir
  • Skjól fyrir spillta stjórnmálamenn
  • Vilja Ísland í evrópskt sambandsríki
  • „Þetta er algerlega galið“
©2025 Fullveldi.is | Built using WordPress and Responsive Blogily theme by Superb