Skip to content

Fullveldi.is

VEFSETUR UM UTANRÍKIS- OG VARNARMÁL

Menu
  • Forsíða
  • Greinar
    • EES-samningurinn
      • Bókun 35
    • Evrópumál
    • Fríverzlun
    • Schengen
    • Stjórnarskrármál
    • Varnarmál
  • Skýrslur
  • Hlaðvarp
  • Fullveldi.is
  • English
Menu

Munaði verulega um lánsbóluefni

Posted on July 14, 2021 by Fullveldi

Verulega hefur munað um þau bóluefni sem íslenzk stjórnvöld fengu að láni frá Noregi og Svíþjóð þegar kemur að þeim góða árangri sem náðst hefur í bólusetningum hér á landi undanfarnar vikur. Greint var frá þessu í Morgunblaðinu í gær þar sem byggt var á gögnum frá Landlæknisembættinu. Ég fjallaði um málið á Fullveldi.is í lok júní þar sem ég benti á það að lánsbóluefnin hefðu ljóslega haft lykilhlutverki að gegna:

„Miklu betur hefur gengið við bólusetningar hér á landi síðustu vikur en mánuðina á undan en vel sést á vefnum Our World in Data hvernig Ísland fylgir ríkjum Evrópusambandsins þar til í lok apríl þegar leiðir skilja og landið rýkur upp fyrir þau að Möltu undanskilinni en þá höfðu íslenzk stjórnvöld, líkt og maltversk áður, ákveðið að verða sér úti um bóluefni sem aðrir höfðu ekki notað í stað þess að bíða eftir sambandinu.“

Fleira hefur einnig skipt máli í þessu sambandi eins og fjallað er um í frétt Morgunblaðsins. Þá ekki sízt mjög gott skipulag við framkvæmd bólusetninga hér á landi og almennt séð jákvæð afstaða landsmanna til þeirra. Lánsbóluefnin komu annars vegar frá Noregi og hins vegar frá Svíþjóð og var um að ræða samtals 40 þúsund skammta af bóluefnunum AstraZeneca og Janssen sem ríkin tvö höfðu ákveðið að nota ekki.

Stjórnvöld á Íslandi tóku ákvörðun um það fyrir um ári að treysta alfarið á Evrópusambandið þegar kom að því að útvega bóluefni fyrir landsmenn. Eins og fjallað var um í áðurnefndri grein minni hafa pólitískir forystumenn innan sambandsins harðlega gagnrýnt framgöngu þess í bóluefnamálum. Þá hefur Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, viðurkennt að gerð hafi verið mistök í þeim efnum.

Bóluefnin sem fengin voru að láni frá Noregi og Svíþjóð voru hluti af því magni sem ríkin tvö fengu í gegnum bóluefnaáætlun Evrópusambandsins. Þau voru þannig ekki hugsuð fyrir Ísland en íslenzk stjórnvöld tóku hins vegar loks af skarið í apríl sem fyrr segir og höfðu frumkvæði að því að fá bóluefnin lánuð til viðbótar við það sem landinu hafði verið úthlutað í gegnum áætlunina sem átt hefur verulegan þátt í árangri þess.

Full ástæða er til þess að ætla að Ísland væri á enn betri stað í dag í bólusetningarmálum ef stjórnvöld hefðu frá upphafi haft allar klær úti við að útvega þjóðinni bóluefni í krafti fullveldisins í stað þess að leggja öll egg hennar í körfu Evrópusambandsins og bíða einungis eftir því sem skilaði sér í gegnum áætlun þess. Það sem skipti mestu í þessu sambandi var að bregðast hratt við. Þar gilti einfaldlega lögmálið fyrstur kemur, fyrstur fær.

Vert er að hafa í huga að á fyrri hluta síðasta árs var þegar ljóst að Evrópusambandið væri að halda illa á þessum málum. Þannig höfðu þá ýmis ríki sambandsins gripið til þess ráðs að loka landamærum sínum í þeim tilgangi að reyna að hindra útbreiðslu kórónuveirunnar og enn fremur hafið undirbúning að kaupum á bóluefnum án aðkomu þess vegna þess að alls ekkert var að frétta af aðgerðum af hálfu ráðamanna í Brussel.

Það er ekki að ástæðulausu að forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins kaus fyrr á þessu ári að líkja einstökum ríkjum utan sambandsins við hraðbáta en sambandinu við olíuskip í viðleitni sinni til þess að reyna að útskýra fyrir fjölmiðlum seinagang þess í bólusetningarmálum. Þegar mikið liggur við er í heimi hraðra breytinga svo sannarlega betra hlutskipti að vera hraðbátur en farþegi í hægfara og svifaseinu olíuskipi.

Hjörtur J. Guðmundsson
sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur

(Ljósmynd: Bóluefni gegn kórónuveirunni. Eigandi: Navy Medicine)


Tengt efni:
Hraðbátarnir og olíuskipið

HELZTU GREINAR


Mýtan um sætið við borðið

Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið tæki vægi landsins fyrst og fremst mið af íbúafjölda þess. Til að mynda þegar teknar væru ákvarðanir varðandi sjávarútvegs- og orkumál sem skipta okkur Íslendinga miklu máli. Ekki sízt í ráðherraráði sambandsins sem gjarnan er skilgreint sem valdamesta stofnun þess. Vægi Íslands þar yrði þannig í langflestum tilfellum aðeins um 0,08% eða á við 5% hlut í alþingismanni.



Verður það sama gert aftur?

Formaður Sjálfstæðisflokksins, Bjarni Benediktsson, sagði í kappræðum formanna stjórnmálafokkanna á Stöð 2 á dögunum, aðspurður af Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni, formanni Miðflokksins, hvort til þess gæti komið að hann gæfi eitthvað eftir varðandi inngöngu í Evrópusambandið kæmi til ríkisstjórnarsamstarfs flokks hans við Viðreisn og Samfylkinguna eftir þingkosningarnar, að hann gæti ekki og myndi ekki taka þátt í ríkisstjórn sem berðist fyrir því að Ísland gengi í sambandið. Hann sæi engin rök fyrir inngöngu í það.



Vilja miklu stærra bákn

Mjög sérstakt er að sjá forystumenn Viðreisnar og aðra frambjóðendur flokksins gagnrýna umfang íslenzku stjórnsýslunnar og segjast vilja minnka báknið á sama tíma og helzta stefnumál flokksins, sem öll önnur stefnumál hans taka í raun mið af, er að Ísland gangi í Evrópusambandið sem telur stjórnsýsluna hér á landi þvert á móti allt of litla til þess að standa undir þeim skuldbindingum sem fylgja inngöngu í sambandið.



Fámennt ríki á jaðrinum

Versta staða sem ríki getur verið í innan Evrópusambandsins, þegar kemur að möguleikum á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur innan þess, er að vera fámennt ríki á jaðri sambandsins. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði landið bæði það fámennasta innan sambandsins og á yzta jaðri þess.



Hegðaði sér eins og einræðisherra

„Ég vissi að ég gæti aldrei unnið þjóðaratkvæði hér í Þýzkalandi. Við hefðum tapað sérhverri atkvæðagreiðslu um evruna. Það er alveg ljóst,“ sagði Helmut Kohl, fyrrverandi kanzlari Þýzkalands, í samtali við þýzka blaðamanninn Jens Peter Paul árið 2002. Viðtalið er að finna í doktorsritgerð Pauls sem gerð var opinber um áratug síðar en Kohl gegndi kanzlaraembættinu þegar grunnur var lagður að Evrópusambandinu eins og við þekkjum það í dag og evrusvæðinu með Maastricht-sáttmálanum á tíunda áratug síðustu aldar.



Mjög skiljanleg umræða um EES

Vaxandi umræða um það hvort rétt sé fyrir okkur Íslendinga að vera áfram aðilar að EES-samningnum er afar skiljanleg þó Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, telji hana óskiljanlega samanber pistill hennar í Morgunblaðinu á dögunum þar sem hún hélt því enn fremur meðal annars fram að án samningsins færum við aftur í torfkofana. Eða eins og hún kaus að orða það: „Eins og það sé einhver glóra í því fyrir þjóð sem á allt sitt undir viðskiptum við önnur lönd að forða sér aftur inn í torfkofana.“



Varði ekki viðsnúninginn

Fróðlegur fundur var haldinn í húsakynnum okkar sjálfstæðismanna í Kópavogi á laugardaginn þar sem Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, utanríkisráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, flutti erindi og sat síðan fyrir svörum. Meðal þeirra mála sem voru helzt til umræðu var frumvarp Þórdísar um bókun 35 við EES-samninginn sem mun þýða, nái það fram að ganga, að fest verði í lög að regluverk frá Evrópusambandinu sem innleitt hefur verið í gegnum samninginn gangi framar innlendri lagasetningu.



Við erum á allt öðrum stað

Verðbólga á evrusvæðinu náði hámarki í október 2022 miðað við samræmda vísitölu neyzluverðs á Evrópska efnahagssvæðinu og mældist þá 10,6%. Á sama tíma var verðbólga á Íslandi á sama mælikvarða 6,4%. Eftir það fór verðbólga á evrusvæðinu minnkandi en byrjaði ekki að minnka hér á landi fyrr en í febrúar 2023. Ástæðan er sú að verðbólgan hér hefur verið nokkrum mánuðum á eftir stöðu mála innan svæðisins. Verðbólgan fór með öðrum orðum fyrr upp á evrusvæðinu en hér á landi og fyrir vikið er hún seinni niður hér.



Treystandi fyrir stjórn landsins?

Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins.

  • Með vægi í samræmi við það
  • Tölum endilega um staðreyndir
  • Skjól fyrir spillta stjórnmálamenn
  • Vilja Ísland í evrópskt sambandsríki
  • „Þetta er algerlega galið“
©2025 Fullveldi.is | Built using WordPress and Responsive Blogily theme by Superb