Skip to content

Fullveldi.is

VEFSETUR UM UTANRÍKIS- OG VARNARMÁL

Menu
  • Heim
  • Fréttir
  • Greinar
  • Skýrslur
  • Fullveldi.is
  • English
Menu

Pólitíski ómöguleikinn

Posted on 27/09/202227/10/2022 by Fullveldi

Fjórum dögum eftir þingkosningarnar 2017 sagði Logi Már Einarsson, formaður Samfylkingarinnar, að flokkur hans myndi ekki setja það sem skilyrði í stjórnarmyndunarviðræðum að tekin yrðu skref í áttina að inngöngu í Evrópusambandið þrátt fyrir að hafa lagt áherzlu á það í aðdraganda kosninganna. Fjórum dögum síðar lýsti Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, því sama yfir.

Formlegar viðræður um myndun nýrrar ríkisstjórnar voru þá enn ekki hafnar og einungis þreifingar í gangi. Formenn Samfylkingarinnar og Viðreisnar hafa hins vegar ljóslega strax gert sér grein fyrir því að um pólitískan ómöguleika væri að ræða. Hvorki Framsóknarflokkurinn né Vinstrihreyfingin – grænt framboð væru þannig líkleg til þess að taka skref í áttina að Evrópusambandinu þvert á eigin stefnu.

Hvað VG varðar hefur flokkurinn þegar brennt sig illa á því að samþykkja að tekin yrðu skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið og afar ólíklegt að hann sé til í það að taka slíkan snúning aftur. Reynt var á sínum tíma að gera Framsóknarflokkinn að flokki hlynntum inngöngu í sambandið sem kostaði hann mikið af landsbyggðarfylgi hans. Yrði opnað á slíkt aftur yrði það að öllum líkindum vatn á myllu Miðflokksins.

Kvartað yfir klofinni ríkisstjórn

Með öðrum orðum er pólitíska ómöguleikann víða að finna. Sjálft hefur Evrópusambandið áréttað mikilvægi þess að ríkistjórn, sem stendur að umsókn um inngöngu í sambandið, sé samstíga um það að halda í þá vegferð en ekki klofin gagnvart málinu. Líkt og til dæmis kom ítrekað fram í gögnum á vegum utanríkismálanefndar þings Evrópusambandsins um umsókn Samfylkingarinnar og VG á sínum tíma.

Til að mynda segir þannig í þingsályktunartillögu dagsettri 13. nóvember 2012 sem þingmaðurinn Cristian Dan Preda ritaði sem fulltrúi utanríkismálanefndarinnar um framvindu umsóknarinnar og samþykkt var með 56 atkvæðum gegn einungis tveimur: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnmálaflokkanna varðandi inngönguna í það“.

Vísað er í þingsályktunartillögunni einkum til þeirrar staðreyndar að á meðan Samfylkingin var hlynnt inngöngu í Evrópusambandið var VG það ekki. Fyrir vikið var engin samstaða um það á meðal ráðherra ríkisstjórnarinnar þegar til dæmis þurfti að samþykkja lokun einstakra kafla umsóknarferlisins að sambandinu. Voru til að mynda ítrekað gerðir ýmsir fyrirvarar í þeim efnum af hálfu einstakra ráðherra.

Hafa ekki umboð frá kjósendum

Viðreisn og Samfylkingin fengu samanlagt minna fylgi í þingkosningunum síðasta haust en Sjálfstæðisflokkurinn einn. Sú staða hefur ekki breytzt mikið miðað við niðurstöður skoðanakannana þó að vart þurfi að taka það fram að kannanir eru ekki það sama og kosningar. Þó Pírötum sé bætt við, hvort sem miðað er við kosningarnar eða kannanir, vantar mikið upp á það að flokkarnir njóti meirihlutafylgis.

Flokkarnir þrír vilja nú að núverandi ríkisstjórnarflokkar hafi að engu það sem þeir sögðu við kjósendur í aðdraganda þingkosninganna og setji inngöngu í Evrópusambandið á dagskrá með þjóðaratkvæðagreiðslu. Markmið Viðreisnar, Samfylkingarinnar og Pírata er ljóslega að reyna að komast þannig í kringum þá staðreynd að þá sjálfa skortir umboð frá kjósendum til þess að setja málið á dagskrá.

Hins vegar hafa stjórnarflokkarnir skýrt umboð frá kjósendum sínum til þess að framfylgja þeirri stefnu sinni að Ísland standi áfram utan Evrópusambandsins. Hvort sem Viðreisn, Samfylkingunni og Pírötum líkar betur eða verr er ríkisstjórn samstíga um að ganga þar inn, með þingmeirihluta að baki sér kjörinn af íslenzkum kjósendum, grundvallarforsenda í þeim efnum og það að mati sambandsins sjálfs.

Hjörtur J. Guðmundsson
sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur

(Greinin birtist áður í Morgunblaðinu 27. september 2022)

(Ljósmynd: Alþingishúsið. Eigandi: Ypsilon from Finland)


Tengt efni:
Kvartað yfir klofinni ríkisstjórn
Stefnt að einu ríki frá upphafi
Vægi ríkja ESB fer eftir íbúafjölda
Stjórnsýslan ekki nógu stór
Ríkisstjórn Þýzkalands vill evrópskt sambandsríki

HELZTU GREINAR


Meginvandinn er sjálft regluverkið

Talsvert hefur verið rætt á undanförnum árum um svonefnda gullhúðun við innleiðingu á lagagerðum frá Evrópusambandinu í gegnum aðild Íslands að EES-samningnum. Er þar vísað til þess þegar gerðir eru innleiddar hér á landi meira íþyngjandi en þær koma frá sambandinu. Um er að ræða mál sem full ástæða er til þess að taka föstum tökum en á sama tíma er ljóst að ekki er um að ræða meginvandann í þeim efnum.



Málstaður sem skilar ekki auknu fylgi

Fylgi Samfylkingarinnar hefur tvöfaldast frá þingkosningunum sem fram fóru fyrir rúmu ári síðan samkvæmt niðurstöðum skoðanakannana í kjölfar þess að nýr formaður, Kristrún Frostadóttir, tók við flokknum. Fylgið hefur þannig farið úr tæpum 10% í kosningunum í um 20%. Kannanir benda til þess að þar vegi þungt ákvörðun formannsins um það að setja stefnu flokksins um inngöngu í Evrópusambandið á ís.



Með hálfan þingmann á Alþingi

Vægi ríkja innan Evrópusambandsins, og þar með möguleikar þeirra á því að hafa áhrif innan sambandsins, fer fyrst og fremst eftir íbúafjölda þeirra. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatöku stofnana Evrópusambandsins þar sem þau eiga fulltrúa. Kæmi til þess að Ísland gengi í sambandið yrði landið fámennasta ríki þess og með vægi í samræmi við það.


Færslur

  • Minna svigrúm til viðskiptasamninga
  • Dvínandi eða vaxandi?
  • Dvínandi stuðningur við inngöngu í ESB
  • Flotið vakandi að feigðarósi
  • Tvennt hægt að gera við tillögurnar
  • Meginvandinn er sjálft regluverkið
  • Málstaður sem skilar ekki auknu fylgi
  • „Við værum í vandræðum án Bandaríkjanna“
  • Með hálfan þingmann á Alþingi
  • Frelsið til þess að ráða eigin málum
  • Hlutleysi veitir enga vörn
  • Verður ríkisábyrgð sett á þúsund milljarða?
  • Viðreisn og báknið
  • Setur Viðreisn í vanda
  • Treysta ekki ESB í varnarmálum
  • Dönsk stjórnarskrá?
  • Hindrar EES fríverzlun við Bandaríkin?
  • Hverju ætti ESB að bæta við?
  • Pólitíski ómöguleikinn
  • Að virða niðurstöður kosninga
©2023 Fullveldi.is | Built using WordPress and Responsive Blogily theme by Superb